Giriş
213 sayılı Vergi Usul Kanununun “Pişmanlık ve ıslah” başlıklı 371 inci maddesinde, beyana dayanan vergilerde vergi ziyaı cezası kesilmesini gerektiren Kanuna aykırı hareketlerini ilgili makamlara kendiliğinden dilekçe ile haber veren mükelleflere maddede belirtilen kayıt ve şartlarla vergi ziyaı cezası kesilmeyeceği hükme bağlanmıştır.
Pişmanlık Müessesesi ve Şartları
Kanun metninde pişmanlık hükmünden yararlanma şartları 5 bent halinde sıralanmıştır.
Buna göre pişmanlık müessesesinin işletilebilmesi için;
Makama dilekçe veya şifahi beyanı tutanakla tevsik edilmek suretiyle haber verilen husus hakkında ihbarda bulunulmamış olması (Dilekçe veya tutanağın resmi kayıtlara geçirilmesi).
Haber verme dilekçesinin yetkili memurlar tarafından mükellef nezdinde her hangi bir vergi incelemesine başlandığı veya olayın taktir komisyonuna intikal ettirildiği günden evvel (Kaçakçılık suçu teşkil eden fiillerin işlendiğinin tespitinden önce ) verilmiş ve resmi kayıtlara geçirilmiş olması
Hiç verilmemiş olan vergi beyannamelerinin mükellefin haber verme dilekçesinin verildiği tarihten başlayarak on beş gün içinde tamamlanması veya düzeltilmesi
Eksik veya yanlış yapılan vergi beyanının mükellefin keyfiyeti haber verme tarihinden başlayarak on beş gün içinde tamamlanması veya düzeltilmesi
Mükellefçe haber verilen ve ödeme süresi geçmiş bulunan vergilerin, ödemenin geciktiği her ay ve kesri için 6183 sayılı Kanunun  51 inci maddesinde belirtilen nispette uygulanacak gecikme zammı oranında bir zamla birlikte haber verme tarihinden başlayarak on beş gün içinde ödenmesi gerekmektedir.

Kanunda yer alan bir başka husus, madde hükmünün emlak vergisi ile ilgili olarak uygulanamayacağıdır.
Pişmanlık müessesesini çok kısa olarak tanımlayacak olursak, pişmanlık, beyan üzerinden tarh ve tahakkuk ettirilen vergiler için geçerli olan, temelinde vergi ziyaı yatan ve vergi dairesinin ıttılaına girmemiş bir olayın kendiliğinden ilgili makamlara haber verilmesidir.
Pişmanlıkla Verilen Beyannameler Üzerine Yapılacak İşlemler
Kanunda genel çerçevesi ve şartları belirlenmiş bulunan Pişmanlık müessesesinin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Vergi Daireleri İşlem Yönergesinde ayrıntılı olarak belirlenmiştir.
Yönergede, (beyannamenin elektronik ortamda gönderilmediği varsayımı altında) bir beyannamenin pişmanlık ile verilmesi üzerine ilk olarak Vergi Usul Kanununun 371 inci maddesinde yazılı koşulların bulunup bulunmadığının araştırılacağı, Pişmanlık hükümlerinin uygulanmasına engel bir durumun olup olmadığının dilekçeye yazılıp imzalandıktan sonra tahakkuk işlemi yapılmak üzere beyanname kabul masasına geri verileceği ifade edilmektedir.
Yönerge uyarınca;

  • Pişmanlık istemi kabul edilen beyannamelere birinci derece bir kat usulsüzlük cezası kesilir.
  • Pişmanlık talebi ile verilen beyanname ek beyanname niteliğinde ise usulsüzlük cezası kesilmez.
  • Vergisi kanuni sürede ödenmiş olmakla birlikte, beyannamenin kanuni süresinden sonra pişmanlıkla verilmesi halinde, birinci derece bir kat usulsüzlük cezası kesilir.

Pişmanlık Şartlarının İhlali
İşlem Yönergesinde, Pişmanlık hükümlerine göre tahakkuk ettirilen vergi ile pişmanlık zammının süresi içinde ödenmediğinin veya kısmen ödendiğinin bilgisayar kayıtlarından tespit edilmesi halinde, tahakkuk ve tahsilat işleminin düzeltilmesinde, tahakkuk işlem türünün değiştirileceği, vadenin bir aya tamamlanacağı ve pişmanlık zammının gecikme faizine dönüştürülmesi işleminin yapılacağı hususu yer almaktadır.
Bu durumda hiç verilmemiş beyanname gibi mi işlem yapılması gerekecektir?
Pişmanlık şartlarını taşımadığı anlaşılan beyanname kanuni süresinden sonra kendiliğinden verilen beyanname olarak kabul edilecek ve Vergi Usul Kanunun 344 üncü maddesinde yazılı vergi ziyaı cezası yüzde elli oranında uygulanacaktır.
Sonuç
Veri Usul Kanununda hükme bağlanmış bulunan Pişmanlık, beyana dayanan vergilerde vergi ziyaı cezası kesilmesini gerektiren Kanuna aykırı hareketlerini ilgili makamlara kendiliğinden dilekçe ile haber veren mükelleflere belli koşullar altında vergi ziyaı cezası kesilmemesini, bunun yerine pişmanlık zammı ile birlikte vergi aslının alınmasını öngören bir müessesedir.
Pişmanlık, vergi ziyaı cezası gerektiren bir durumun, vergi dairesinin henüz bilgisine girmeden  mükelleflerce kendiliklerinden telafi edilmesine imkân tanımaktadır.
Kanuna göre, pişmanlık hükmünden dilekçe ile ve Kanunda yazılı şekil şartları tamamlanmak suretiyle yararlanılmaktadır. Ancak, son teknolojik gelişmelerle birlikte artık beyannamelerin yüzde 99’u  elektronik ortamda alındığından, mükellefler kanuni süresinden sonra elektronik ortamda beyanname verirken pişmanlık seçeneğini işaretlemek suretiyle bu hükümden istifade edebilmektedirler.
Kaynak:http://dguder.org