6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’a istinaden idarenin yaptığı ödeme emri tebliği,
ihtiyati tahakkuk ve ihtiyati haciz işlemleri, haciz işlemleri, teminat isteme yazısı ve tecil talebinin reddine
karşı mükellefler vergi davası açma hakkına sahiptirler.
Ödeme Emri Tebliği
Tarh ve tahakkuku gerçekleşen ve ödeme süreleri içinde ödenmeyen kamu alacakları için vergi daireleri
borçlulara 7 gün içinde borçlarını ödemeleri veya mal beyanında bulunmaları için ödeme emri tebliğ ettirir. Bu ödeme emri tebliğine karşı borçlular; borcun bulunmadığı, kısmen ödenmiş olduğu ya da zaman aşımına
uğramış olduğu gerekçelerinden birisi ile dava açabilirler. Borçlu, ödeme emrine karşı açtığı davayı kazanırsa ilgili borç ve ceza “ yargı kararı ile terkin” edilmiş olur. Davayı kaybederse, ilgili vergi borcu aslı, bu borca ilişkin cezaları ve gecikme faizleriyle birlikte tahsil olunmakla kalmaz, ayrıca %10’dan düşük olmamak üzere “Haksız Çıkma Tazminatı” tatbik edilir.
İhtiyati Tahakkuk ve İhtiyati Haciz İşlemleri
İhtiyati tahakkuk ve ihtiyati haciz işlemleri AATUHK’ un 13 ve 17. maddelerinde amme alacaklarının
güvence altına alınması amacıyla düzenlenmiş bulunan işlemlerdir. İhtiyati tahakkuka, kanunda sayılan nedenlerin mevcut olması durumunda vergi dairesi müdürünün yazılı talebi üzerine defterdar/vergi dairesi başkanı yetkili olup, ihtiyati tahakkuk sadece vergiden kaynaklanan kamu alacakları için uygulanabilmektedir. İhtiyati haciz ise kanunda sayılan nedenlerin mevcut olması durumunda alacaklı kamu idaresinin mahalli en büyük memurluğunca tasdik edilen haciz varakalarına istinaden yapılmaktadır. Haklarında ihtiyati tahakkuk üzerine ihtiyati haciz uygulananlar tahakkuk sebeplerine ve miktarına karşı dava açabilirler. Ancak ihtiyati haciz uygulanmadan ihtiyati tahakkuk işlemine karşı dava açılamaz.
Haciz İşlemleri
6183 sayılı Kanun’ un 62. maddesi gereğince; ödeme emrinin tebliği üzerine borcunu ödemeyen borçlunun, mal bildiriminde gösterilen veya tahsil dairesince tespit edilen borçlu veya üçüncü şahıslar elindeki menkul malları ile
gayrimenkullerinden, alacak ve haklarından amme alacağına yetecek miktarı tahsil dairesince haczolunur.
Borçlular bu haciz tatbikine karşı 30 gün içerinde haczin usul ve tatbikine yönelik dava açabilirler.
Teminat İsteme Yazısı
Teminat istenmesini gerektiren durumların mevcut olup olmadığı yönünde, yargı mercilerince yapılan inceleme sonucunda söz konusu işlemin iptal edilmesi halinde ihtiyati haciz gerektiren sebep ortadan kalkacağından, böyle
bir durumda, teminat istenmesine ilişkin yazı, vergi borçlusunun hukukunu etkileyen, kesin ve yürütülmesi zorunlu işlem niteliğinde bulunduğundan, teminat isteme işlemi dava konusu yapılabilecektir.
Tecil Talebinin Reddi
6183 sayılı Kanun’ un 48. maddesi gereğince; amme borcunun vadesinde ödenmesi veya haczin tatbiki veyahut hacze olunmuş malların paraya çevrilmesi; amme borçlusunu çok zor duruma düşürecekse, borçlu tarafından yazı ile istenmiş ve teminat gösterilmiş olmak şartıyla, alacaklı amme idaresince veya yetkili kılacağı makamlarca; amme alacağı 36 ayı geçmemek üzere ve faiz alınarak tecil olunabilir.Madde hükmünden anlaşılacağı üzere tecil talebi alacaklı kamu idaresi veya tahsil dairesi tarafından zorunlu olarak yerine getirilmesi gereken bir işlem
değildir. İdare borçlunun çok zor durumda kalacağını takdir ederse alacağı tecil edecektir.
