Vergi kanunlarının şekle ve usule ilişkin hükümlerine uyulmaması usulsüzlük cezasını gerektirir.
Usulsüzlük fiilleri genel ve özel usulsüzlük olma üzere iki grupta toplanmıştır.

1. Genel Usulsüzlükler

1.1. Birinci Derece Usulsüzlükler
-Beyannamelerin süresinde verilmemesi,
-Tutulması zorunlu olan defterlerin tutulmamış olması,
-VUK kayıt düzenine uyulması,
-İşe başlamanın zamanında bildirilmemesi,
-Onayı zorunlu defterlerin onaylattırılmaması,
– Diğer ücretler üzerinden salınan Gelir Vergisinde, tarh zamanı geçtiği halde verginin tarh ettirilmemiş olması;
– Veraset ve intikal vergisi beyannamesinin 342’nci maddenin ikinci fıkrasında belirtilen süre içerisinde verilmiş olması (ilk onbeş içinde verilmeyen beyanname için yeniden idare tarafından mükellefe verilen 15 günlük ek süre)
1.2. İkinci Derece Usulsüzlükler
-Veraset ve intikal vergisi beyannamelerinin süresinin sonundan başlayarak 1 ay içinde verilmesi.
– Ekim ve sayım beyanlarının süresi içinde yada kanunda istenilen bilgileri içerecek doğru bir şekilde yapılmaması.
– Vergi karnesinin süresinin sonundan başlayarak 15 gün geçtiği halde alınmamış olması..
– Onayı zorunlu olan defterlerin onay işleminin süresinin son gününden sonraki 1 ay içinde yaptırılması.
– Vergi beyannameleri, bildirimler, evrak ve vesikaların kanunen belli şekil ve muhteviyatı ve ekleri ile bunlarla ilgili olarak yapılan diğer düzenlemelere ilişkin hükümlere uyulmamış olması;
– Hesap veya muamelelerin doğruluk veya açıklığını bozmamak şartıyla bazı evrak ve vesikaların bulunmaması veya ibraz edilmemesi.Bu usulsüzlüklere verilen cezalar VUK’ta her yıl düzenlenmektedir (yıllar itibariyle değişik rakamlar olduğu için bilinmesine gerek yoktur).

2. Özel Usulsüzlükler

İlk gruba girenler fatura ve benzeri belgelerin verilmemesi ya da alınmaması ile diğer şekil ve usul hükümlerine uyulmaması halleridir. İkinci gruba girenler Damga vergisine ilişkindir. Damga vergisinin zamanında ya da
usulüne uygun olarak ifa edilmemesi, pulların kanuna uygun olarak iptal edilmemesi halinde ortaya çıkar.
Üçüncü grup özel usulsüzlükler ise, bilgi vermekten çekinenler için getirilen cezalardır.

3. Vergi Ziyaı ve Usulsüzlük Cezalarında Tekrarlanma ve Birleşme

3.1. Tekrarlanma
Kişiler aynı türden suçları birden fazla işleyebilirler. Vergi Hukukunda tekrarlanma vergi ziyaı ve usulsüzlük suçlarını belirli bir sürede tekrar işleyenlerin bunlara ilişkin cezalarının artırılarak uygulanmasını ifade etmektedir. Vergi ziyaına neden olmaktan yada usulsüzlükten dolayı ceza kesilen ve cezası da kesilen bir kimse aynı türden fiili cezanın kesinleştiği tarihi izleyen yılın başından başlamak üzere vergi ziyaında 5, usulsüzlükte 2 yıl içinde tekrar işlerse vergi ziyaı cezası % 50, usulsüzlük cezası %25 oranında artırılır.
3.2. Birleşme
Tek fiil ile çeşitli suçlar işlenmesi: Bu halde iki durum söz konusu olabilir. Birincisi tek fiil ile farklı vergilere ilişkin suç işlenmesi, ikincisi ise yine tek fiil ile işlenen suçların çeşitli vergi cezalarını gerektirmesidir. Vergi ziyaı suçunda cezayı gerektiren tek fiille başka türden birkaç vergi ziyaa uğratılmışsa her vergi yönünden ayrı ayrı ceza kesilir. Örneğin beyanname verilmeyerek hem gelir vergisinden hem de KDV’den kayba sebep olunmuşsa her iki vergi için ayrı ayrı ceza kesilir. Tek fiille işlenen suçların türlü vergi cezalarını gerektirmesi halinde ise; Örneğin, tek
fiil ile vergi ziyaı ve usulsüzlük suçları birlikte işlenirse bunlara ilişkin cezalardan miktar itibarı ile en ağırı kesilir.
Ayrı fiillerle birden fazla suç işlenmesi: Mükellefler ayrı ayrı fillerle vergi ziyaı ya da usulsüzlük suçlarını işledikleri taktirde bunlar için ayrı ayrı cezalandırılırlar. Ancak usulsüzlükler aynı takvim yılı içinde aynı türden olmak koşulu ile birden fazla yapıldığı takdirde birden fazlasının her biri için birincisine ait cezanın dörtte biri kesilir.
Kaynak:Yrd.Doç.Dr. Yılmaz YURTSEVEN