a- Tanım
Verginin tahsili, kanuna uygun surette ödenmesidir (VUK, m. 23). Vergi borcu, mükellefin bu bakımdan bağlı olduğu vergi dairesine (VUK, m. 110/1), kanunlarında gösterilen süreler içinde (VUK, m. 111/1) ödenir. Ödeme süresinin son günü verginin vadesi tarihidir (VUK, m. 111/2). Beyannamenin posta ile gönderilmesi halinde, ödeme, beyan edilen matrahla ilgili verginin tahakkuk işleminin tamamlanması beklenmeksizin vadesinde yapılır.
Vergi Usul Kanunu’nda özel ödeme zamanları da yer almaktadır (VUK, m. 112).
b- Özel Ödeme Zamanları
ba- İkmalen, Re’sen ve İdarece Tarh Edilen Vergilerde Ödeme Zamanı
Bu vergiler, taksit zamanlarından önce tahakkuk etmişse, taksit süreleri içinde; taksit süreleri kısmen veya tamamen geçtikten sonra tahakkuk etmişse, geçmiş taksitler, tahakkuk tarihinden başlayarak bir ay içinde ödenir.
bb- Memleketi Terk ve Ölüm Gibi Mükellefiyetin Kalkmasını Gerektiren Hallerde
Ödeme Zamanı
Bu gibi hallerde, beyan üzerine tarh olunan vergiler beyanname verme süreleri içinde ödenir.
Mükellefin vadeleri bu sürelerden sonra gelen vergileri de aynı süreler içinde alınır.
Memleketi terk edenlerin, ölen mükelleflerin veya benzeri haller dolayısyla mükellefiyeti kalkanların ikmalen, re’sen veya idarece tarh olunan vergileri, tahakkuk tarihinden başlayarak bir ay içinde ödenir.
bc- Vergi Mahkemesinde Dava Açma Dolayısıyla Tahsili Durdurulan Vergilerde Ödeme
Zamanı
Bu vergilerden taksit süreleri geçmiş olanlar, vergi mahkemesi kararına göre hesaplanan vergiye ait ihbarnamenin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde ödenir.
bd- Uzlaşma Konusu Yapılan Vergi ve Cezalarda Ödeme Zamanı
-Uzlaşma vaki olduğu takdirde, uzlaşma tutanağı vergi ve cezaların ödeme zamanlarından önce ilgiliye tebliğ edilmişse, kanuni ödeme zamanlarında; ödeme zamanları kısmen veya tamamen geçtikten sonra tebliğ edilmişse, ödeme süreleri geçmiş olanlar uzlaşma tutanağının tebliğinden itibaren bir ay içinde;
-Uzlaşma vaki olmadığı takdirde, Vergi Usul Kanunu’nun 112 ve 368’inci maddeleri hükümleri ile 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 27’nci maddesinin 8 numaralı bendi hükmü çerçevesinde;
ödenir.
be- Gecikme Faizi ve Tecil Faizi Uygulaması
i- Dava konusu yapılmaksızın kesinleşen vergilere, kendi vergi kanunlarında belirtilen ve tarhiyatın ilgili bulunduğu döneme ilişkin normal vade tarihinden itibaren, son yapılan tarhiyatın tahakkuk tarihine kadar;
ii- Dava konusu yapılan vergilerin ödeme yapılmamış kısmına, kendi vergi kanunlarında belirtilen ve tarhiyatın ilgili bulunduğu döneme ilişkin normal vade tarihinden itibaren, yargı organı kararının tebliğ tarihine kadar;
iii- Uzlaşılan vergilerde, uzlaşılan vergi miktarına, verginin kendi kanununda belirtilen ve tarhiyatın ilgili bulunduğu döneme ilişkin normal vade tarihinden itibaren, uzlaşma tutanağının imzalandığı tarihe kadar;
geçen süreler için, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’a göre tespit edilen gecikme zammı oranında gecikme faizi uygulanır. Gecikme faizinin hesaplanmasında ay kesirleri dikkate alınmaz.
iv- Fazla veya yersiz olarak tahsil edilen veya vergi kanunları uyarınca iadesi gereken vergilerin, ilgili mevzuatı gereğince, mükellef tarafından tamamlanması gereken bilgi ve belgelerin tamamlandığı tarihi takip eden üç ay içinde iade edilmemesi halinde, bu tutarlara üç aylık sürenin sonundan itibaren düzeltme fişinin mükellefe tebliğ edildiği tarihe kadar geçen süre için, aynı dönemde 6183 sayılı kanuna göre belirlenen tecil faizi oranında hesaplanan faiz, iade edilecek vergi ile birlikte mükellefe ödenir.
v- İhtirazi kayıtla beyan edilip ödendikten sonra yargı kararına göre iade edilip yine yargı kararı uyarınca tahsili gereken vergilere, iade tarihinden yargı kararının vergi dairesine tebliği tarihine kadar geçen süre için, 6183 sayılı kanuna göre belirlenen tecil faizi oranında gecikme faizi hesaplanır.