05.12.2017/138-1
ÖZEL MEVZUAT SİRKÜLERİ
VERGİ USUL KANUNU VE TÜRK TİCARET KANUNU’NA GÖRE TUTULACAK
DEFTERLER VE TASDİK DURUMLARI
ÖZET : Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ile Maliye Bakanlığı tarafından ortaklaşa
çıkarılarak 19 Aralık 2012 tarihli ve 28502 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanan Ticari Defterlere İlişkin Tebliğ ile 13 Aralık 2011 tarihli ve
28141 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 1 Sıra Numaralı Elektronik
Defter Genel Tebliği hükümlerine göre 2018 yılında tutulacak defterler ve
tasdik durumları
Vergi uygulamalarında kullanılan defterler ve türleri ticari, zirai ve serbest meslek faaliyetinin
büyüklüğüne ve mükellefin gerçek veya tüzel kişi olmasına göre değişebilmektedir. Ayrıca
Maliye Bakanlığı, bazı mükellefler gruplarının defterlerini zorunlu olarak elektronik ortamda
tutmaları için düzenlemeler yapmaktadır.
Mevcut mükelleflere ilave olarak Maliye Bakanlığı’nca serbest meslek faaliyeti uğraşanlar ile
işletme hesabı esasına göre defter tutan mükelleflerin de defterlerini elektronik ortamda
tutmaları için yapılan çalışmalar devam etmektedir.
Mevcut düzenlemelere göre 2018 yılında mükelleflerin tutmaları gereken defterlerle ilgili genel
bilgiler aşağıdaki gibidir.
05.12.2017/138-2
I- KAĞIT ORTAMINDA TUTULACAK DEFTERLER
a) Türk Ticaret Kanunu’na Göre Tacirin Tutacağı Defterler
Kişinin Hukuki Durumu Tutacağı Defterler
Tacir (Gerçek ve tüzel kişi)
1. Yevmiye defteri,
2. Envanter defteri
3. Defteri kebiri
Şahıs şirketleri
1. Yevmiye defteri,
2. Envanter defteri
3. Defteri kebir
4. Genel kurul toplantı ve müzakere defteri
Anonim şirketler
Sermayesi paylara bölünmüş komandit
şirketler
1. Yevmiye defteri,
2. Envanter defteri
3. Defteri kebir
4. Genel kurul toplantı ve müzakere defteri
5. Pay defteri,
6. Yönetim kurulu karar defteri
Limited şirketler
1. Yevmiye defteri,
2. Envanter defteri
3. Defteri kebir
4. Genel kurul toplantı ve müzakere defteri
5. Pay defteri
6. Müdürler kurulu defteri (ihtiyari md.11/4)
Devlet, il özel idaresi, belediye ve köy ile
diğer kamu tüzel kişileri tarafından kurulan
ve tüzel kişiliği bulunmayan ticari işletmeler
ile kamu yararına çalışan dernekler ve
gelirinin yarıdan fazlasını kamu görevi
niteliğindeki işlere harcayan vakıflar
tarafından kurulan ticari işletmeler ve
bunlara benzeyen ve tüzel kişiliği
bulunmayan diğer ticari teşekküller
1. Yevmiye defteri,
2. Envanter defteri
3. Defteri kebir
05.12.2017/138-3
Gerçek kişi tacirlerden Vergi Usul Kanunu’na göre ikinci sınıf tüccar sayılanlar, yeni bir
düzenleme yapılıncaya kadar mezkûr Kanun hükümlerine uygun olarak işletme hesabı esasına
göre defter tutabileceklerdir.
İşletme hesabı esası ve bilanço esasına göre defter tutma ayrımına ilişkin hadler, Vergi Usul
Kanunu Tebliğleri ile yayımlanmaktadır. 20151 ve 20162 ve 20173 yılları için belirlenmiş olan
bu hadler aşağıdaki gibidir.
1
30.12.2014 tarihli ve 29221 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 442 Sıra No’lu VUK Genel Tebliği’nde belirlenen tutarlar
2
25.12.2015 tarihli ve 29573 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 460 Sıra No’lu VUK Genel Tebliği’nde belirlenen tutarlar
3
27.12.2016 tarihli ve 29931 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 476 Sıra No’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği nde belirlenen tutarlar
Madde No Konusu
2015 Yılında
Uygulanan
Miktar (TL)
2016 Yılında
Uygulanan
Miktar (TL)
2017 Yılında
Uygulanan
Miktar (TL)
MADDE 177- Bilanço esasına göre defter
tutma hadleri
Alış tutarı 160.000 168.000
170.000
Satış tutarı 220.000 230.000 230.000
2- Yıllık gayrisafi iş hasılatı 88.000 90.000
90.000
3- İş hasılatının beş katı ile
yıllık satış tutarının toplamı 160.000 168.000 170.000
05.12.2017/138-4
b) Vergi Usul Kanunu’na Göre Tutulacak Defterler
Mükellefler Defterler
Birinci sınıf tüccar (Bilanço Esası)
Yevmiye defteri
Defteri kebir
Envanter defteri
İkinci sınıf tüccar (İşletme Esası) İşletme defteri
İşletmenin faaliyet konusuna göre ayrıca
tutulması zorunlu defterler
İmalat defteri
Kombine imalat defteri
Bitim işleri defteri
Yabancı nakliyat kurumlarının hasılat defteri
Ambar Defteri
Serbest meslek erbabı Serbest meslek kazanç defteri
Noterler Özel defterler
Çiftçiler Çiftçi işletme defteri
Ayrıca tutulabilecek defterler
Banka, banker ve sigorta şirketlerinin gider
vergisine ilişkin kayıtları
Damga resmi kayıtları4
Menkul ve gayrimenkul sermaye iratlarına ait
kayıtlar
4 Damga Resmi Kanununa göre yolcu bileti ücretleri, sigorta primleri ve ilan ücretleri gibi mevzular üzerinden resim
istifa etmeye mecbur olan gerçek ve tüzel kişiler bu ücret primlerle istifa ettikleri damga resimleri için tarih sırasiyle bir
kayıt tutmaya mecburdurlar. Tüccarlar bu kayıtları muhasebe defterlerinde tuttukları hesaplarda gösterebilirler.
Kayıtların muhasebe defterinde gösterilmemesi halinde ayrı bir “Damga Resmi defteri” tutulur. Devlet müesseselerinin
resmi defter ve kayıtları Damga Resmi defteri yerine geçer.
05.12.2017/138-5
c) Türk Ticaret Kanunu ve Vergi Usul Kanunu’na Göre Defter Tasdikleri
1) İlk Açılışta Defter Tasdiki
Tasdik Durumu Türk Ticaret Kanunu Vergi Usul Kanunu
İlk tasdik
İlk açılışta
kullanılmaya
başlamadan önce
tasdik ettirilecek
fiziki ortamda
tutulan defterler
1. Yevmiye defteri,
2. Defteri kebir,
3. Envanter defteri,
4. Pay defteri,
5. Yönetim kurulu karar
defteri
6. Genel kurul toplantı
ve müzakere defteri
7. Müdürler kurulu
defteri5
1. Yevmiye defteri
2. Envanter defterleri;
3. İşletme defteri
4. Çiftçi işletme
defteri;
—-
5. İmalat ve İstihsal
Vergisi defterleri;
(Basit İstihsal
Vergisi defteri dahil)
6. Nakliyat Vergisi
defteri;
7. Yabancı nakliyat
kurumlarının hasılat
defteri;
8. Serbest meslek
kazanç defteri;
9. Bu defterler yerine
kullanılacak olan
defterler
Açılış onayı tasdik
zamanı
1. Açılış onayları
kuruluş sırasında ve
kullanmaya
başlamadan önce
noter tarafından
yapılır.
2. Açılış onaylarının
noter tarafından
yapıldığı hallerde
Yeniden işe
başlayanlar, sınıf
değiştirenler ve yeni bir
mükellefiyete girenler
işe başlama, sınıf
değiştirme ve yeni
mükellefiyete girme
tarihinden önce;
5
Limited şirketlerde müdür veya müdürler kurulunun şirket yönetimi ile ilgili olarak aldığı kararlar genel kurul toplantı
ve müzakere defterine kaydedilebileceği gibi ayrı bir müdürler kurulu karar defteri de tutulabilir. Müdürler kurulu
karar defterinin tutulması halinde açılış ve kapanış onayları dahil olmak üzere yönetim kurulu karar defterine ilişkin
hükümler uygulanır.
05.12.2017/138-6
ticaret sicili
tasdiknamesinin
noterce aranması
zorunludur. Ticaret
sicili tasdiknamesinin
aslı ibraz edilmek
kaydıyla bir örneği
noterce saklanır.
3. Ticaret şirketleri
dışındaki gerçek ve
tüzel kişi tacirlerin
kuruluş sırasında
yaptıracakları ticari
defterlere ilişkin
açılış onaylarında
ticaret sicili
tasdiknamesi
aranmaz.
4. Ticaret şirketlerinin
ticaret siciline tescili
esnasında birinci
fıkrada yazılı
defterlerin açılış
onayları ticaret sicili
müdürlükleri
tarafından da
yapılabilir.
vergi muafiyeti
kalkanlar, muaflıktan
çıkma tarihinden
başlayarak on gün
içinde
05.12.2017/138-7
2) İlk Açılıştan Sonra İzleyen Dönemlerde Defter Tasdikleri
Tasdik Durumu Türk Ticaret Kanunu Vergi Usul Kanunu
İzleyen
dönemler
Açılış onaylarının
her hesap dönemi
için yapılması
zorunlu defterler
1. Yevmiye defteri,
2. Defteri kebir,
3. Envanter defteri
4. Yönetim kurulu karar
defteri
—
Müdürler kurulu
defteri
1. Yevmiye defteri
2. Envanter defterleri;
3. İşletme defteri
4. Çiftçi işletme
defteri;
—
5. İmalat ve İstihsal
Vergisi defterleri;
(Basit İstihsal Vergisi
defteri dahil)
6. Nakliyat Vergisi
defteri;
7. Yabancı nakliyat
kurumlarının hasılat
defteri;
8. Serbest meslek
kazanç defteri;
9. Bu defterler yerine
kullanılacak olan
defterler
İzleyen hesap
dönemlerinde
açılış onayı
yaptırılmaksızın
kullanılmaya
devam
edilebilecek
defterler6
(yeterli yaprakları
bulunması
kaydıyla)
1. Pay defteri
2. Genel kurul toplantı
ve müzakere defteri
6 TTK’nın 64/3’üncü fıkrasına göre pay defteri ile genel kurul toplantı ve müzakere defteri yeterli yaprakları bulunmak
kaydıyla izleyen faaliyet dönemlerinde de AÇILIŞ ONAYI YAPTIRILMAKSIZIN kullanılmaya devam edilebilir.
05.12.2017/138-8
İzleyen faaliyet
dönemlerindeki
açılış onayı zamanı
İzleyen faaliyet
dönemlerindeki açılış
onayları ise
defterlerin
kullanılacağı faaliyet
döneminin ilk
ayından önceki ayın
sonuna kadar noter
tarafından yapılır.
Öteden beri işe devam
etmekte olanlar
defterin kullanılacağı
yıldan önce gelen son
ayda
Yaprakları
bulunması halinde
yeni hesap
döneminin ilk ayı
içerisinde onay
yenilemek
suretiyle
kullanılacak
defterler
1. Yönetim kurulu karar
defteri,
2. Yevmiye defteri,
3. Envanter defteri
4. Defteri kebir
—
Müdürler kurulu
defteri
1. Yevmiye defteri
2. Envanter defterleri;
3. İşletme defteri
4. Çiftçi işletme
defteri;
—
5. İmalat ve İstihsal
Vergisi defterleri;
(Basit İstihsal Vergisi
defteri dahil)
6. Nakliyat Vergisi
defteri;
7. Yabancı nakliyat
kurumlarının hasılat
defteri;
8. Serbest meslek
kazanç defteri;
9. Bu defterler yerine
kullanılacak olan
defterler
Onaya tabi
defterlerin hesap
dönemi içinde
dolması dolayısıyla
veya başka
sebeplerle yıl
içinde yeni defter
kullanılması
Kullanmaya
başlamadan önce
Kullanmaya
başlamadan önce
05.12.2017/138-9
3) Dönem Sonu Kapanış Tasdikleri
Tasdik Durumu Türk Ticaret Kanunu Vergi Usul Kanunu
Kapanış
tasdiki
Kapanış onayına
tabi defterler
1. Yevmiye
2. Yönetim kurulu karar
defterleri
—
Müdürler kurulu
defteri
–
Kapanış onayı
zamanı
Yevmiye Defteri; izleyen
hesap döneminin altıncı
ayı (30 Haziran 2018)
Yönetim kurulu karar
defteri izleyen hesap
döneminin birinci ayının
sonu (31 Ocak 2018)
Vergi Usul Kanunu’nun
13 üncü ve 15 inci
maddesi uyarınca Maliye
Bakanlığı tarafından
mücbir sebep halinin
ilan edildiği yerlerde,
defterlerin kapanış
onayları, mücbir sebebin
sona erdiği tarihi takip
eden ayın sonuna kadar
yapılabilir
–
d) Ticaret Sicili Tasdiknamesi Aranması
Tacirler tarafından fiziki ortamda tutulan yevmiye defteri, defteri kebir, envanter defteri, pay
defteri, yönetim kurulu karar defteri ile genel kurul toplantı ve müzakere defterinin açılış
onayları kuruluş sırasında ve kullanmaya başlamadan önce, izleyen faaliyet dönemlerindeki
açılış onayları ise defterlerin kullanılacağı faaliyet döneminin ilk ayından önceki ayın sonuna
kadar noter tarafından yapılır. Açılış onaylarının noter tarafından yapıldığı hallerde ticaret sicili
05.12.2017/138-10
tasdiknamesinin noterce aranması zorunludur. Ticaret sicili tasdiknamesinin aslı ibraz edilmek
kaydıyla bir örneği noterce saklanır.
Ticaret şirketleri dışındaki gerçek ve tüzel kişi tacirlerin kuruluş sırasında yaptıracakları ticari
defterlere ilişkin açılış onaylarında ticaret sicili tasdiknamesi aranmaz.
e) Defterlerde Olması Zorunlu Bilgiler
Defter Asgari Olması Gereken Bilgiler
Yevmiye defteri
a) Madde sıra numarası,
b) Tarih,
c) Borçlu hesap,
ç) Alacaklı hesap,
d) Tutar,
e) Her kaydın dayandığı belgelerin türü ile varsa tarihleri
ve sayıları.
Defteri kebir
a) Tarih,
b) Yevmiye defteri madde sıra numarası,
c) Tutar,
ç) Toplu hesaplarda yardımcı nihai hesapların isimleri.
Envanter defteri
Taşınmazların, alacakların, borçların, nakit para tutarının
ve varlıklar ile borçların değerleri
Pay defteri
a) Pay sahibinin adı soyadı veya unvanı,
b) Pay sahibinin iletişim bilgileri,
c) Varsa pay üzerindeki intifa hakkı sahiplerinin adı soyadı
veya unvanı ve intifa hakkı sahibi oldukları paylar,
ç) Varsa intifa hakkı sahiplerinin iletişim bilgileri,
d) Payın nominal değeri,
e) Sahip olunan pay sayısı ve toplam tutar,
f) Payın tertibi,
g) Payın edinme tarihi,
ğ) Deftere kayıt tarihi,
h) Payın senede bağlanıp bağlanmadığı ve türü,
ı) Payın edinimi ve devrine ilişkin gerekli açıklamalar.
Genel kurul toplantı ve
müzakere defteri
Tüzel kişi tacirlerin genel kurul toplantılarında görüşülen
hususların ve alınan kararlar
(Genel kurul toplantı ve müzakere defteri, şirket genel
05.12.2017/138-11
kurul toplantısı yapılırken genel kurulda sorulan sorular,
verilen cevaplar, sunulan önergeler, alınan kararlar
işlenerek düzenlenebileceği gibi hazırlanan toplantı
tutanağının deftere yapıştırılması şeklinde de tutulabilir.)
Kollektif ve komandit şirketlerde yönetimle görevlendirilen
ortağın veya ortakların yahut bütün ortakların şirket
yönetimi ile ilgili olarak aldığı kararlar da genel kurul
toplantı ve müzakere defterine kaydedilir.
Müdürler kurulu karar
defteri
Limited şirketlerde müdür veya müdürler kurulunun şirket
yönetimi ile ilgili olarak aldığı kararlar genel kurul toplantı
ve müzakere defterine kaydedilebileceği gibi ayrı bir
müdürler kurulu karar defteri de tutulabilir. Müdürler
kurulu karar defterinin tutulması halinde açılış ve kapanış
onayları dahil olmak üzere yönetim kurulu karar defterine
ilişkin hükümler uygulanır. Kararların genel kurul toplantı
ve müzakere defterine kaydedilmesi halinde 10 uncu
maddenin ikinci fıkrasında belirtilen hususların yazılması
zorunludur. Ayrı bir müdürler kurulu karar defteri tutulması
halinde müdür veya müdürler kurulu kararları genel kurul
toplantı ve müzakere defterine kaydedilemez.
f) Defterlerin Saklanma Süresi
Türk Ticaret Kanunu’na Göre Vergi Usul Kanununa Göre
10 yıl 5 yıl
Her tacir; tutmakla yükümlü olduğu ticari
defterleri ve bu defterlere yapılan kayıtların
dayandığı belgeleri sınıflandırılmış bir
şekilde on yıl saklamakla yükümlüdür.
Saklama süresi, ticari defterlere son kaydın
yapıldığı veya muhasebe belgelerinin
oluştuğu takvim yılının bitişiyle başlar.
Zamanaşımı süreleri dikkate alınarak
Örn. Yıllara yaygın inşaat işinde hesap dönemi
bütünlüğü dikkate alınmalıdır.
05.12.2017/138-12
II- ELEKTRONİK ORTAMDA TUTULACAK DEFTERLER
Elektronik ortamda tutulacak defterler ile ilgili 13/12/2011 tarihli ve 28141 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanan 1 Sıra Numaralı Elektronik Defter Genel Tebliği hükümleri
uygulanacaktır.
Elektronik ortamda defter tutmak
zorunda olanlar
a) 4/12/2003 tarihli ve 5015 sayılı Petrol Piyasası
Kanunu kapsamında madeni yağ lisansına sahip
olanlar ile bunlardan 2011 takvim yılında mal alan
mükelleflerden 31/12/2011 tarihi itibariyle asgari 25
Milyon TL brüt satış hasılatına sahip olanlar. (421 seri
No’lu VUK Genel Tebliği ile)
b) 6/6/2002 tarihli ve 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi
Kanununa ekli (III) sayılı listedeki malları imal, inşa
veya ithal edenler ile bunlardan 2011 takvim yılında
mal alan mükelleflerden 31/12/2011 tarihi itibariyle
asgari 10 Milyon TL brüt satış hasılatına sahip olanlar.
(421 seri No’lu VUK Genel Tebliği ile)
c) 2014 veya müteakip hesap dönemleri brüt satış
hasılatı 10 Milyon TL ve üzeri olan mükellefler. (454
seri No’lu VUK Genel Tebliği ile)
d) 6/6/2002 tarihli ve 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi
Kanununa ekli I sayılı listedeki malların imali, ithali,
teslimi vb. faaliyetleri nedeniyle Enerji Piyasası
Düzenleme Kurumu (EPDK)’ndan lisans alan
mükellefler. (Bayilik lisansı olanlar, münhasıran bu
lisansa sahip olmaları nedeniyle bu bent kapsamında
değerlendirilmeyecektir.) (454 seri No’lu VUK Genel
Tebliği ile)
e) Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli III sayılı listedeki
malları imal, inşa ve ithal eden mükellefler. (454 seri
No’lu VUK Genel Tebliği ile)
05.12.2017/138-13
Elektronik ortamda defter tutmaya
geçiş zamanı
Elektronik defter uygulamasına 2014 Aralık ayı
içerisinde başvuran (a) ve (b) bendindeki mükellefler
1/1/2015 tarihinden başlamak üzere elektronik defter
tutmaktadırlar,
Elektronik defter uygulamasına 2014 Aralık ayından
önce başvuran (a) ve (b) bendindeki mükellefler 2014
Aralık ayından başlamak üzere elektronik defter
tutmaktadırlar,
Buna karşılık;
‒ (c) bendindeki şartı, 2014 hesap döneminde
sağlayan mükellefler 1/1/2016 tarihinden
itibaren, 2015 veya müteakip hesap
dönemlerinde sağlayan mükellefler ise ilgili
hesap dönemine ilişkin gelir/kurumlar vergisi
beyannamesinin verileceği tarihi takip eden
hesap döneminin başından itibaren,
‒ (d) ve (e) bentlerinde sayılanlardan
20/06/2015 tarihinden önce lisans alan veya
mükellefiyet tesis ettiren mükellefler 1/1/2016
tarihinden itibaren, 20/06/2015 tarihinden
sonra lisans alan veya mükellefiyet tesis
ettirenler ise, lisans aldıkları ya da mükellefiyet
tesis ettirdikleri tarihi izleyen hesap döneminin
başından itibaren,
Elektronik fatura ve elektronik defter uygulamasına
geçmek zorundadır.
Bununla birlikte, lisans ya da mükellefiyet tesis tarihi
ile izleyen hesap dönemi arasındaki sürenin üç aydan
kısa olması halinde isteyen mükellefler bir sonraki
hesap döneminin başından itibaren elektronik defter
tutabilecekler ve e-Fatura uygulamasına
geçebileceklerdir.
10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi
ve Kontrol Kanununa ekli cetvellerde yer alan idare,
kurum ve kuruluşlar ile iktisadi kamu kuruluşlarının
05.12.2017/138-14
elektronik fatura uygulamasına geçme yararlanma ve
elektronik defter tutma zorunluluğu bulunmamaktadır.
Elektronik fatura ve elektronik defter uygulamasına
geçme zorunluluğu getirilen mükellefler; tam bölünme,
birleşme (devralma şeklinde birleşme ve yeni kuruluş
şeklinde birleşme) veya tür (nev’i) değişikliğine
gitmeleri halinde devrolunan veya birleşilen tüzel kişi
mükellefler ile tam bölünme veya tür (nev’i) değişikliği
sonucunda ortaya çıkan yeni tüzel kişi mükellefler de eFatura
uygulamasına geçmek ve elektronik defter
tutmak zorundadır. Bu durumda uygulamalara geçme
süresi hiçbir koşulda işlemin ticaret siciline tescil
tarihini izleyen ayın başından itibaren 3 ayı geçemez.
Elektronik Ortamda Tutulacak
Defterler
Başlangıç aşamasında yevmiye defteri ve büyük
defterin elektronik defter kapsamında tutulması
öngörülmüş olup, ilerleyen dönemlerde diğer yasal
defterlerle ilgili duyuru yapılacağı belirtilmiştir.
Elektronik Defterlerin Tutulması ve
Oluşturulması
Elektronik ortamda defter tutacak mükellefler
duyurulan format ve standartlara uygun olarak ve aylık
dönemler itibarıyla elektronik defterlerini oluşturmaya
ve saklamaya başlayacaklardır. Defterlerini elektronik
defter biçiminde tutmaya başlayanlar, söz konusu
defterlerini kâğıt ortamında tutamazlar.
Elektronik defter tutma sürecinde hesap döneminin ilk
ayının beratının alınması açılış onayı, son ayının
beratının alınması ise kapanış onayı yerine geçer.
Uygulamadan yararlananlar, aylık dönemler itibarıyle
oluşturdukları elektronik defterler için, aşağıda yer alan
adımları izleyerek berat almak ve bunları istenildiğinde
ibraz etmek üzere muhafaza etmek zorundadırlar.
Gerçek kişiler elektronik defterlerini, ilgili olduğu ayı
takip eden üçüncü ayın son gününe kadar kendilerine
ait güvenli elektronik imza veya mali mühür ile imzalar.
Tüzel kişiler elektronik defterlerini, ilgili olduğu ayı takip
05.12.2017/138-15
eden üçüncü ayın son gününe kadar (Hesap döneminin
son ayına ait defterler kurumlar vergisi
beyannamesinin verildiği ayın son gününe kadar)
kendilerine ait mali mühür ile onaylar.
İmzalı veya mühürlü defterler için berat dosyaları
oluşturulur ve bu dosyalar Elektronik Defter
Uygulaması aracılığı ile GİB’in onayına sunulur.
GİB mali mührünü de içeren beratlar elektronik defter
tutanlar tarafından indirilerek istenildiğinde ibraz
edilmek üzere ilgili olduğu elektronik defterler ile
birlikte muhafaza edilir.
Aylık dönem, sadece onaya sunulan ayın defter
kayıtlarını ifade etmekte olup, önceki aylara ait kayıtları
içermez. Hesap dönemi veya takvim yılı içerisinde de
elektronik defter tutmaya başlanabilir. Ancak hesap
dönemi veya takvim yılı içerisinde elektronik defter
tutmaya başlayanlar, başladıkları tarihi izleyen bir aylık
süre içerisinde eski defterlerine kapanış tasdiki
yaptıracaklardır.
Yukarıda sayılan adımların neticesinde oluşturulan
elektronik defterler, GİB tarafından onaylanan beratları
ile birlikte Vergi Usul Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu
kapsamında geçerli kanuni defter olarak kabul
edilecektir.
Elektronik Defterlerin Muhafazası
ve İbrazı
Elektronik defter oluşturma konusunda izin alanlar,
muhafaza ve ibraz ödevlerini yerine getirirken
aşağıdaki hususlara uygun hareket etmek
zorundadırlar:
a) Elektronik defterler, istenildiğinde ibraz edilmek
üzere ilgili olduğu beratları ile birlikte muhafaza
edilmek zorundadır.
b) Elektronik defterler ile beratlarının veri
bütünlüğünün sağlanması ile kaynağının inkâr
edilmezliği, güvenli elektronik imza veya mali mühür ile
garanti altına alındığı için elektronik defterler kâğıt
ortamında saklanmayacaktır.
c) Defterlerini elektronik ortamında tutanlar, elektronik
defterlerini ve ilgili beratlarını vergi kanunları, Türk
05.12.2017/138-16
Ticaret Kanunu ve diğer düzenlemelerde yer alan
süreler dâhilinde elektronik, manyetik veya optik
ortamlarda muhafaza ve istenildiğinde elektronik,
manyetik veya optik araçlar vasıtasıyla eksiksiz ve
okunabilir şekilde ibraz etmekle yükümlüdür.
ç) Muhafaza ve ibraz yükümlülüğü, elektronik
defterlerin ve beratların doğruluğuna, bütünlüğüne ve
değişmezliğine ilişkin olan (elektronik imza ve mali
mühür değerleri dâhil) her türlü elektronik kayıt ve veri
ile doğrulama ve görüntüleme araçlarının tümünü
kapsamakta olup, elektronik defterlere istenildiğinde
kolaylıkla erişebilmeyi, anlaşılabilir ve eksiksiz bir
biçimde görüntüleyebilmeyi ve okunabilir kâğıt
baskılarını üretebilmeyi sağlayacak biçimde yerine
getirilmelidir.
d) Elektronik defterler ve beratların elektronik defter
izni verilenlerin kendilerine ait bilgi işlem sistemlerinde
muhafaza edilmesi mecburi olup, üçüncü kişiler
nezdinde ya da yurt dışında muhafaza işlemi Başkanlık
ve Genel Müdürlük açısından herhangi bir hüküm ifade
etmemektedir. Muhafaza yükümlülüğünün Türkiye
Cumhuriyeti sınırları içerisinde ve Türkiye Cumhuriyeti
kanunlarının geçerli olduğu yerlerde yerine getirilmesi
zorunludur.
Elektronik defter uygulamasında
ihtiyarilik
Elektronik defter tutmak zorunda olan mükelleflerden
mal veya hizmet alan ve belirlenen hadlerin altında
kalan mükellefler de istemeleri halinde elektronik
defter ve elektronik fatura uygulamalarından
yararlanabileceklerdir.
Elektronik defter tutanların kağıt
ortamında defter tutmaları
Elektronik defter tutma zorunluluğu getirilen
mükellefler kâğıt ortamında defter tutamazlar. Bu
mükelleflerin kâğıt ortamında defter tutmaları halinde
hiç defter tutmamış sayılmayacakları belirtilmektedir.
NOTLAR
05.12.2017/138-17
Pay defteri, yönetim kurulu karar defteri ve genel kurul toplantı ve müzakere defteri gibi
işletmenin muhasebesiyle ilgili olmayan defterler de ticari defterlerdir.
Fiziki ortamda tutulan yevmiye defteri, defteri kebir ve envanter defteri ile diğer ticari
defterlerin açılış onayları, kuruluş sırasında ve kullanılmaya başlanmadan önce noter
tarafından yapılır.
Bu defterlerin izleyen faaliyet dönemlerindeki açılış onayları, defterlerin kullanılacağı
faaliyet döneminin ilk ayından önceki ayın sonuna kadar notere yaptırılır.
Pay defteri ile genel kurul toplantı ve müzakere defteri yeterli yaprakları bulunmak
kaydıyla izleyen faaliyet dönemlerinde de açılış onayı yaptırılmaksızın kullanılmaya
devam edilebilir.
Pay defteri ve yönetim kurulu karar defterinin yenilenmesinin gerektiği durumlarda açılış
onayı yapılacak yeni defter, kullanımına son verilecek defterle veya zayi edilmişse zayi
belgesi ile birlikte notere ibraz edilir. Yeni defterin açılış onayının yapıldığı sırada noter,
eski deftere veya zayi belgesine, yeni defterin açılış onayının yapıldığını tarih ve sayıyı
belirterek şerh düşer. Eski defterde veya zayi belgesinde söz konusu şerhi gören noter
tekrar bir açılış onayı yapamaz
Ticaret şirketlerinin ticaret siciline tescili sırasında defterlerin açılışı ticaret sicili
müdürlükleri tarafından da onaylanabilir.
Açılış onayının noter tarafından yapıldığı hâllerde noter, ticaret sicili tasdiknamesini
aramak zorundadır. Ancak; ticaret şirketleri dışındaki gerçek ve tüzel kişi tacirlerin
kuruluş sırasında yaptıracakları ticari defterlere ilişkin açılış onaylarında ticaret sicili
tasdiknamesi aranmaz.
Ticari defterlerin elektronik ortamda tutulması hâlinde bu defterlerin açılışlarında ve
yevmiye defteri ile yönetim kurulu karar defterinin kapanışında noter onayı aranmaz.
Limited şirketlerde halen kullanılmakta olan ortaklar kurulu karar defterleri de yeterli
yaprakları bulunmak kaydıyla, genel kurul toplantı ve müzakere defteri olarak
kullanılmaya devam olunabilir.
19 Aralık 2012 tarihli ve 28502 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan TİCARİ DEFTERLERE
İLİŞKİN TEBLİĞ’in 11/4’üncü fıkrasında, limited şirketlerde müdür veya müdürler
kurulunun şirket yönetimi ile ilgili olarak aldığı kararlar genel kurul toplantı ve müzakere
defterine kaydedilebileceği gibi ayrı bir müdürler kurulu karar defteri de tutulabilecekleri
05.12.2017/138-18
belirtilmiştir. Müdürler kurulu karar defterinin tutulması halinde açılış ve kapanış
onayları dahil olmak üzere yönetim kurulu karar defterine ilişkin hükümlerin
uygulanacağı belirtilmiştir.
Hesap dönemi veya takvim yılı içerisinde de elektronik defter tutmaya başlanabilir.
Ancak hesap dönemi veya takvim yılı içerisinde elektronik defter tutmaya başlayanlar,
başladıkları tarihi izleyen bir aylık süre içerisinde eski defterlerine kapanış tasdiki
yaptıracaklardır.
Serbest meslek erbabı ve işletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler için
hazırlanan Tebliğ taslağı için aşağıdaki linke tıklayınız.
http://www.gib.gov.tr/defter-beyan-sistemine-yonelik-olarak-vergi-usul-kanunu-genelteblig-taslagi-hazirlandi
05.12.2017/138-19
VERGİ USUL KANUNU’NUN
DEFTER TUTMA İLE İLGİLİ DÜZENLEMELERİ
Vergi Usul Kanunun defter tutma ile ilgili düzenlemeleri aşağıdaki gibidir.
“Birinci sınıf tüccarlar:
Madde 177 – (Değişik 30/12/1980 – 2365/26 md.)
Aşağıda yazılı tüccarlar, I inci sınıfa dahildirler. 7
1. Satın aldıkları malları olduğu gibi veya işledikten sonra satan ve yıllık alımlarının tutarı 7.200.000.000
(170.000 TL) lirayı veya satışlarının tutarı 8.640.000.000 (230.000 TL) lirayı aşanlar;
2. Birinci bentte yazılı olanların dışındaki işlerle uğraşıp da bir yıl içinde elde ettikleri gayri safi iş hasılatı
3.600.000.000 (90.000 TL) lirayı aşanlar;
3. 1 ve 2 numaralı bentlerde yazılı, işlerin birlikte yapılması halinde 2 numaralı bentte yazılı iş hasılatının
beş katı ile yıllık satış tutarının toplamı 7.200.000.000 (170.000 TL) lirayı aşanlar;
4. Her türlü ticaret şirketleri (Adi şirketler iştigal nevileri yukarıdaki bentlerden hangisine giriyorsa o bent
hükmüne tabidir.);
5. Kurumlar Vergisine tabi olan diğer tüzelkişiler (Bunlardan işlerinin icabı bilanço esasına göre defter
tutmalarına imkan veya lüzum görülmeyenlerin, işletme hesabına göre defter tutmalarına Maliye
Bakanlığınca müsaade edilir.);
6. İhtiyari olarak bilanço esasına göre defter tutmayı tercih edenler.
(Ek fıkra : 21/1/1983 – 2791/4 md.; Mülga : 4/12/1985 – 3239/136 md.)
İkinci sınıf tüccarlar:
Madde 178 – Aşağıda yazılı tüccarlar II nci sınıfa dahildirler:
1. 177 nci maddede yazılı olanların dışında kalanlar;
2. Kurumlar Vergisi mükelleflerinden işletme hesabı esasına göre defter tutmalarına Maliye Bakanlığınca
müsaade edilenler.
Yeniden işe başlayan tüccarlar yıllık iş hacimlerine göre sınıflandırılıncaya kadar II nci sınıf tüccarlar gibi
hareket edebilirler.
Sınıf değiştirme:
Madde 179 – a) (I) inciden (II) nciye geçiş: İş hacmi bakımından I inci sınıfa dahil olan tüccarların durumları
aşağıdaki şartlara uyduğu takdirde, bunlar, bu şartların tahakkukunu takip eden hesap döneminden
başlayarak, II nci sınıfa geçebilirler:
1. Bir hesap döneminin iş hacmi 177 nci maddede yazılı hadlerden % 20 yi aşan bir nispette düşük olursa,
veya;
7
Parantez içinde yazılı tutarlar 01.01.2017 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere; 27.12.2016 tarih ve 29931 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 476
Sıra No’lu VUK Genel Tebliği ile belirlenen tutarlardır.
05.12.2017/138-20
2. Arka arkaya üç dönemin iş hacmi 177 nci maddede yazılı hadlere nazaran % 20 ye kadar bir düşüklük
gösterirse.
Sınıf değiştirme:
Madde 180 – b) (II) nciden (I) inciye geçiş: İş hacmi bakımından II nci sınıfa dahil tüccarların durumları
aşağıda yazılı şartlara uyduğu takdirde bunlar bu şartların tahakkukunu takip eden hesap döneminden
başlayarak I inci sınıfa geçerler.
1. Bir hesap döneminin iş hacmi 177 nci maddede yazılı hadlerden % 20 yi aşan bir nispette fazla olursa,
veya;
2. Arka arkaya 2 dönemin iş hacmi 177 nci maddede yazılı hadlere nazaran % 20 ye kadar bir fazlalık
gösterirse.
İhtiyari sınıf değiştirme:
Madde 181 – II nci sınıf tüccarlar diledikleri takdirde bilanço esasına göre defter tutabilirler.
Bu suretle I inci sınıfa dahil olanlar hakkında da evvelki maddenin hükümleri cari olur.”
© Vergi Mükellefi Savunucuları Derneği - 2025 | Tüm Hakları Saklıdır.