Uygulamada son yıllarda, vergi ceza davalarında denetim elemanları “vergi tekniği raporu” ile cumhuriyet savcılıklarına başvurmak suretiyle sahte fatura kullanımı veya düzenlenmesi konusunda suç duyurusunda bulunmaktadırlar. Böylelikle kamu davası açılmış ve sahte fatura kullanımı veya düzenlenmesi ile ilgili ceza davası süreci başlatılmış bulunmaktadır.
Vergi tekniği raporlarının ceza davalarında dayanak olarak esas alınması ve buna göre mükelleflerin yargılanması uygulamada hukuki dayanak açısından çeşitli tartışmaların başlamasına neden olmaktadır. Özellikle vergi hukuku uygulamasında vergi tekniği raporu adı altında tek başına bir rapor bulunmamaktadır. Vergi hukuku uygulamasında vergi inceleme raporu yer almaktadır. Bu raporlar duruma göre kısa veya ayrıntılı inceleme raporları şeklinde söz konusudur. Bu raporların 213 sayılı VUK’na göre vergi incelemesine yetkili kimseler tarafından düzenlenmektedir. (VUK md. 134-141)
Yargı organları son yıllarda vergi ceza yargılamasında özellikle vergi tekniği raporlarını esas alarak VUK’nun 359. maddesine göre hüküm tesis edebilmektedirler. Oysaki, 213 sayılı VUK’nun 344 ve 359. maddelerine göre yargılamalarda vergi tekniği raporu tek başına bir mesnet olamaz. Vergi uygulamasında vergi inceleme raporlarının dayanak olarak esas alınması mümkün bulunmakla beraber vergi tekniği diye bir raporun ceza yargılamasında esas alınması hukuka aykırıdır.
Vergi mahkemeleri yargıçları, özel hukuk yargıçlarına nazaran, yargılamada re’sen araştırma, tahkikat yapma yetkisi varken, vergi tekniği raporuna dayanarak tekrar bu kararı vermesi adli hata olarak son yıllarda karşımıza çıkmaktadır. Son 20-30 yıldır vergi tekniği raporu diye bir rapor esas alınarak yargı organlarının elini kolunu bağlayan bu bulguların Maliye Bakanlığına sorularak buna göre karar verilmesi gerekmektedir. Uygulamada vergi inceleme raporları konusunda maliye bakanlığı hesap
uzmanları kurulunun vergi tekniği inceleme raporu konusu yönetmeliğin 105/b maddesinde
“vergi incelemeleri” başlığı altında vergi tekniği incelemeleri, ilk madde incelemeleri veya
beyanname incelemeleri dışında kalan, fakat vergi kanunları uygulamaları ile ilgili bulunan
incelemelerdir. Kayıt nizamı incelemeleri, sınırlı incelemeler, karşılık seçimi, uygulama
işlemleri, ilk madde, indirim, vergi ve stopaj iadeleri, özel hesap dönemi, kayıt serbestliği,
defter sistemleri gibi konularda düzenlenen bir rapor türüdür.
Son yıllarda vergi incelemelerinde teknik raporlar, dolaylı olarak atıf raporları ile birden çok
mükellefe ve hatta incelenmeyen bir mükellefe bile bir başka yollama raporuna göre tarhiyat
önerilmektedir. Ceza kesilmektedir. Hakkında suç duyurusunda bulunularak kamu davası
açılmaktadır. Bu uygulama hukuka aykırı olup, yollama raporlarına göre dolaylı ilişki
kurulması hukuki g.rülmemektedir. Bu gibi durumlarda atıf raporları veya atıf teknik raporlar
(esasen böyle bir rapor vergi usul hukukunda bulunmamaktadır.) vergicilik son yıllarda
giderek tamamıyla erozyona uğramakta, adeta kendi kendimize kurallar ihdas ederek daha
sonra bu kuralları tabulaştırmaktayız. Oysaki vergi tekniği raporları adı altında bir rapor
yoktur. Bu raporlara göre de kamu davası açılamaz. Savcılıklara suç duyurusunda
bulunulamaz. (Konuyla ilgili açılan emsal davalarda verilen emsal kararlar mükellefler lehine
sonuçlanmış ve tarhiyatlar terkin olunmuştur.
Örneğin, İzmir 4. vergi mahkemesinin vermiş olduğu 13.2.2008 gün ve E:2007/212-
K:2008/186 sayılı kararları ve yine aynı mahkeme tarafından verilen E:2007/211-K:2008/185
sayılı kararlar bu tür davalara örnek kararlardır.)
Vergi tekniği raporları sadece hesap uzmanları tarafından belli lokal konularda (örneğin;
yatırım indirimi istisnası, yeniden değerleme uygulaması, amortisman hukuku vb.)
düzenlenen verginin tekniği ile ilgili raporlardır.
Vergi hukuku uygulamasında “delil vasfı bulunmayan” vergi tekniği raporları
uyarınca önerilen tarhiyatlar vergi mahkemelerinde delil olarak hukuken dikkate
alınamaz. 213 sayılı VUK’nun 3. maddesinin (B) bendi hükmüne göre vergi tekniği raporları
denetim elemanı tarafından öne sürülen kişisel g.rüşler niteliğindedir. Gerek vergi
mahkemelerinde ve gerekse ceza mahkemelerinde vergi tekniği raporları fiil işlenmesi ile
ilgili hukuki delil özelliği taşıyamaz. Vergi ceza davalarında hakimlerin vergi konusunda
uzman bilirkişilere gitmesi dolayısıyla mükellefin dosyasında yer alan vergi tekniği raporları
esas alınarak mükelleflerin yargılanması adil bir yargılama özelliği taşımamaktadır. İnsan
Hakları Avrupa Mahkemesi tarafından verilen bir çok kararlarda vergi yükümlüsü ile idarenin
“eşit silah ilkesine” uygun olarak yargılanmalarının gerekli olduğu prensibini kabul
etmiştir. Vergi yükümlüsünün korunması kavramı, idare hukukundaki bireyin korunması
kavramını içermekle birlikte kapsam itibariyle daha geniş bir kavramdır(1). Bu açıdan, vergi
yükümlüsünün korunması, yasama, yürütme ve yargı süre.lerinde yükümlünün hukuki
güvenlerle donatılması anlamını taşır(2). Ama koruma kavramı devlet içeriklidir, yükümlü
hakkı ise birey içerikli bir kavramdır(3). .ünkü hak kavramının .zündeki yetki unsuru vardır
ve bir şeyi yapmak veya başkalarından belirli bir şekilde davranmayı veya bir şeyi yapmayı
isteme yetkisini ifade eder(4). Bu yetki objektif veya pozitif hukukça kişilere tanınır(5).
Konumuzla ilgili Danıştay 9. Dairesinin bir kararında şöyle denilmektedir: “…. Olayda,
inceleme elemanınca yapılan tespitler davacı şirket ile mal aldığı şirket arasında bir irtibat
bulunduğunu kanıtlamadığından davacı şirketin 213 sayılı VUK’nun 11/3. maddesine göre
verginin ödenmesinden sorumlu tutularak adına cezalı tarhiyat yapılmasında isabet
bulunmamaktadır. Açıklanan nedenlerle Danıştay Başsavcısı tarafından yapılan temyiz
isteminin kabulü ve İzmir Bölge İdare Mahkemesinin 30.12.2004 gün ve E:2004/1593-
K:2004/2270 sayılı kararının 2577 sayılı İYUK’nun 51. maddesi uyarınca kanun yararına ve
hükmün sonuçlarına etkili olmamak koşulu ile bozulmasına, kararın bir örneğinin Maliye
Bakanlığı ile Danıştay Başsavcılığına gönderilmesine ve resmi gazetede yayımlanmasına
15.11.2006 tarihinde oybirliğiyle karar verilmiştir.” Denilerek olayda söz konusu dayanak
olan vergi tekniği raporuna dayalı tarhiyatı terkin etmektedir.
Olayımızda VUK 11/3. madde hükmüne göre müteselsil sorumluluğun KDV’si ihtilaflarına
uygulanabilmesi için gerçek mal alım satımı olmadan komisyon mukabilinde fatura temin
edildiğinin yahut kişi ve kuruluşlar arasında vergiyi ziya uğratma y.nünden bir irtibat
bulunduğunun idarece tespit edilmesi veya hükmü esas alınabilecek kuvvette bir izlenim
edinilmesi zorunludur(6).
Sonuç olarak, gerek vergi yargılamasında ve gerekse vergi ceza yargılamasında idare ile
mükellef hakları dengelenerek eşit silahlar prensibine uygun olarak tarafların
yargılanmasına devam edilmelidir.
——————————
1- “Bireyin korunması” özellikle “yönetsel yöntem”de (idari usul/procedure
administrative) kullanılan bir kavramdır. Yönetsel işlemler yapılırken ilgililerin haklarının
korunmasını ifade etmektedir, Akıllıoğlu, Tekin, “İnsan Hakları ve Yönetsel Yargı”, II. Ulusal
İdare Hukuku Kongresi, İdari Yargının Dünyada Bugünkü Yeri, Ankara, 1993, s.223 (Bkz. Yaltı
Billur, “Vergi Yükümlüsünün Hakları” Beta Yayınları, yıl:2006, Eylül, s.2-3)
2- Bkz. Yaltı Soydan, Billur, “Mükellefiyet Hakkı Versus Vergilendirme Yetkisi:İnsan Hakları
Avrupa Mahkemesine Göre Mülkiyet Hakkına Müdahalenin Sınırı”, Vergi Dünyası, Sayı:227,
Temmuz 2000, S.114
3- Koruma teriminin bir anlamı da gü.lü bir kimse ya da kuruluş, gü.süz birini ya da bir şeyi
her türlü tehlikeden esirgemek, onu desteklemek, himaye etmektir, Türk.e S.zlük, Dil
Derneği, C.2, Ankara, 1999.
4- Güriz, Adnan, Hukuk Başlangıcı, 4. Baskı, Ankara, 1994, s.40
5- Güriz, s.40
6- Göçen Hüseyin, “Vergi tekniği raporunun hukuksal boyutu (2)”, Gazetem Ege, 5.5.2008,
s.10
Kaynak.Av. Nazlı Gaye Alpaslan Güven
